مجله خبری تشریفات

کاخ هشت پردیس اصفهان تاثیر تصویب‌گردیده در فهرست پک پذیرایی ترحیم مشهد اثرها ملی کشور‌ایران، مثال ای از کاخ های محل سکونت واپسین سلاطین زمان صفویه میباشد که در عصر پاد شاه سلیمان در سال 1080 هجری سازه شد‌ه‌است.

کاشی کاری هایی که اشکال حیوان‌ها پرنده، درنده و خزنده برروی آن نقش بسته، از اثر ها این کاخ بشمار میایند. از گلشن کبیر « هشت‌فردوس » مقدار متعددی باقی نمانده البته قصر تاریخی آن هنوز تاثیر ارزنده و جالبی میباشد که بعد از انقلاب پارکی در نزدیکی آن ایجاد شده است.

تاریخچه کاخ هشت فردوس اصفهان
کاخ هشت پردیس اصفهان از طرف ناصر الدين سلطان قاجار به بانو افتخار الدوله واگذار گردیده بود منوط بر اينكه وضع و اوضاع آنرا تغيير نداده و حريم آنرا در خيابان چهار گلشن در كمال تنظيف و تنقيح نگاهداری كند.

بعد از فوت بانوي سابق الذکر کاخ هشت فردوس اصفهان در تصرف وراث وی باقي ماند ولي در اين دوران تغييرات كلي در اوضاع گلشن وقصر سابق الذکر بوسيله متصرفين سازه داده گردیده و مانند عالي قاپو و چهلستون تزئينات نقاشي و طلا جواهرات كاری و آينه كاري آن در زير قشري از گچ با تزئينات گچي مستور گردیده بود.

از تاريخ پانزدهم شهريور ماه ۱۳۴۳ كه باقي باقیمانده گلشن هشت پردیس و برجاي باقی مانده هاي قصر سابق الذکر به طور رسمیً به وزارت تمدن وهنر وقت واگذار شد تعميرات اساسي آن بوسيله اداره باستان شناسي استارت گرديد و از آن تاريخ تا امروز اين تعميرات ادامه داراست. فعلا اين كاخ تحت عنوان يكي از اثر ها تاريخي اساسی اصفهان آیتم بازديد گردشگران قرار مي گيرد و از زیباترین کاخ ها در کشور‌ایران میباشد.

شیوه ساسانیان برای آرایش کردن ردیف ها با نقوش، تضادومغایرت پک پذیرایی ترحیم مشهد با تزئینات معماری اسلامی داشت. ولی به طور غیر بی واسطه تداوم یافت، قندیل های دکوری مثال هایی از این مفاد میباشند. محراب در معماری جمهوری اسلامی ایران از ورود اسلام تاکنون، با مصالح و طرح های متنوعی ایجاد شده است. مثل سنگ، گچ، چوب، کاشی و خشت. در قرن ششم هجری اکثر آن‌ها گچی بودند، با کادری مستطیلی که دو طاق نمای قوسی تیزه دار در داخل آن ها قرار داشت.

در دو طرف طاق ها، دو ردیف با سرستون می گذاشتند. صورت کلی محراب هایی که با کاشی عمل گردیده اند در واقع الگوبرداری از اشکال گچی و سنگی محراب میباشد. که معمولا مسطحند، متشکل از طاق نما، ردیف و لبه های کتیبه دار با نقوش اسلیمی اند. در سده هفتم هجری عمل گذاشتن قطعات کاشی سنتی در تزئینات فرنگی و داخلی بناها، اشاعه متعددی یافت.

تزئینات گچبری آن ها عمدتا از نقوش عربی، هندسی و کتیبه ها ساخته شده میباشد. یکی خصوصیت های بصری طرح محراب های گچ بری ایلخانی، “کتیبه های دکوری” میباشد که به صورت پهناور ای به مدل ها و گونه های متعدد اعمال گردیده‌است. کتیبه ها به ارکان مهم تزئینات مسجد در زمان ایلخانی، تبدیل گردیده اند.

بسطام مثال ای بی نقص میباشد که پیاده سازی آنان به مدل کتیبه میباشد. شاید عنایت خوشنویسی در قرن هفتم و هشتم هجری، یا این که انبوهی از خوشنویسان حرفه ای، مانند: یاقوت مستا سامی، سبب جلوه بیشتر خوشنویسی و توسعه کاشی نوشته مذهبی در تزئینات بناها گردد. از خط کوفی پیشتر در تزئینات معماری اسلامی در قرن چهارم مصرف شده میباشد.

نقوش در تزئینات محراب
نقوش اسلیمی و طرح های هندسی و از تمامی بیشتر کتیبه ها با صورت مستطیلی خویش بستری را مهیا آوردند. که متن های مقدس و آیه‌ها مذهبی بر آن‌ها نوشنه شوند و در بناها دیده همگان را بر خویش بدوزند. بی شک و تردید در عصر ایلخانیان هیچ تزئین معماری به تنوع و زیبائی تزئینات کاشی پدید نیامده میباشد. هر بخش از این محراب ها با آحاد بخش های دیگر فرق داراست، البته در یک نگاه کلی، هماهنگی و زیبایی دیده گیری داراست.

ایلخانیان از چهار نوع کاشی مسجد استعمال می کردند: کاشی محراب، کاشی لوح مزار، کاشی کتیبه و کاشی های صلیبی و ستاره ای صورت. مجموعاَ زیباترین و غامض ترین ساختاری که کاشی سازان ابتکار کردند محراب میباشد. محراب های تبارک گروه ای از کاشی های جدا و ردیفی از طاق نماها و لبه های کتیبه دارا هستند. نوع میانگین آن ها از دو یا این که چهار کاشی به طور یکی از در بالای دیگری درست شده اند و گاه کاشی های محراب های خرد نیز به طور جفت کردار گردیده اند.

حرم متبرکه امامزاده ابراهیم (ع) در ناحیه لواسانات پک پذیرایی ترحیم مشهد حوزه‌ فشم در روستایی به اسم آبنیک واقع شد‌ه‌است. بنای نخستین حرم متبرکه امامزاده ابراهیم (ع) وابسته به قرن هشتم و نهم هجری بوده میباشد. در سالهای اخیر با کوشش هیات امنا فعالیتهای عمرانی در مقبره متبرکه امامزاده ابراهیم (ع) به فعالیت آمده میباشد. بنای حرم متبرکه امامزاده ابراهیم (ع) بی آلایش میباشد و از سنگ تشکیل‌شده و حدود ۶۰ متر مربع مساحت داراست و دارنده گنبد از فرآورده گل و گچ میباشد . درون مقبره از نصیب کف تا حدود ۵/۱ متر از سنگ و سایر از گچ پوشیده گردیده‌است.آن حضرت از فرزندان امام علی بن موسی الرضا (ع) میباشد و جد بزرگوار امامزادگان موسی و طیب مدفون در ناحیه لواسانات معرفی شد‌ه‌است. مسافت این بقاع که دارنده جاده آسفالت میباشد تا طهران ۳۳ کیلومتر میباشد .

محل بقاع در روستای خوشگل ،آهسته و خوش آب و هوای آبنیک میباشد که رودخانه ای با آب شیرین و گوارا از در میان آن و از نزدیک حرم متبرکه امامزاده ابراهیم (ع) می گذرد.در فهرست مقبره متبرکه اداره وقف کشور‌ایران آمده میباشد: امامزاده ابراهیم در لواسان دفن گردیده است. حجت الاسلام روحانی ذبیح محلاتی در کتاب اختران تابناک مجلد دوم می نویسد : امامزاده ابراهیم در قلعه آبنیک لواسان دفن گردیده‌است. آیت الله سید مرتضی دانش الهدی نیز در کنز الانساب خاطر آور می‌شود که امامزاده ابراهیم ابن امام رضا علیه السلام با دو فرزندش به اسم های موسی و طیب از بغداد به ولایت رودبار قصران رهسپار گردیده و وقتی که به دهستان آبنیک رسیدند شهید شدند. مورخ پهناور ابو مخنف خزاعی در کتاب بحر الانساب می نویسد امامزاده ابراهیم ابن موسی الرضا با دو فرزند خویش موسی و طیب از بغداد روی به ولایت ری نهادند و زیرا به موضع آبنیک رسیدند به جايگاه شهید شدن نائل شدند.
نشانی : طهران- لواسانات- دوازده کیلومتری شمال شرقی فشم- روستای آبنیک

نکته جذاب دقت و متمایز کننده این کاروانسرا از سایر پک پذیرایی ترحیم مشهد کاروانسراها، پلان دایره ای آن میباشد. مسلمانها در ایجاد کرد بناهای خویش از اعداد مقدس به کار گیری می نمایند که درین سازه هم میتوانید اعدادی نظیر ۵ ساختمان بلند و ۱۲ صفه این کاروانسرا را در تشکیل داد آن ببینید.
دایره ای صورت بودن کاروانسرای زین الدین به جهت وجود شن های جاری در بیابان و احتمال استقرار نظامیان در آن بوده میباشد. عامل اساسی گزینش پلان مدور، جاری بودن شن های بیابانی ناحیه میباشد. معماران با این حزم به خیر و خوبی از انباشت شن ها در پشت ساختمان کاروانسراها و از فرو ریختن دیوارهای آن دوری نموده اند.
در کاروانسراهای مدور فضای کالبدی زیرا حیاط ها، حجره ها و اصطبل ها پیرامون یک ایوان مرکزی یک‌سری ضلعی ( 8 و 12 ضلعی) استقرار مییابند. بنابر این از باطن یکسری ضلعی ولی از خارج، دایره ای صورت میباشند.
فضای داخلی سازه دوازده ضلعی میباشد که نمای شرق و غرب آن قرینه میباشد.
این سازه دارنده پنج ساختمان بلند نیم دایره میباشد که به دیواره هشت متری آن پیوسته اند.
در حوالی صحن کاروانسرای زین الدین ، رواقهای جايگاه داری وجود داراست و در انتهای هر رواق اتاق هایی شبیه دیده میشود.
در طرفین هشتی ورودی و پشت اتاق ها، راهروهای بزرگ و زمانبر قراردارد که اصطبل ستوران بوده میباشد.
در قسمت شمالی تراس کاروانسرا، اتاقی مشاهده میشود که به حیث می‌رسد در قبلی فرمانروا نشین بوده باشد.
این اتاق دارنده سقفی بلند با تزیینات کاربندی و زیباست. همینطور، در بدنه این فرمان روا نشین تزیینات کاربندی و اندود گچ جلوه زیبایی به آن بخشیده اند.
سلطان نشین کاروانسرا در پشت حیاط قرار گرفته میباشد و دارنده اتاق های هشت پهلو و زیباست. در‌این نصیب دو اتاق نیز وجود دارا هستند که دارنده گنبد هستند
مصالح بنای کاروانسرای زین الدین از خشت میباشد و در باطن سازه عمدتا از تزیینات خشت در نما مستعمل که تابع طرح 12 ضلعی ایوان با صحن مرکزی آن میباشد.
این کاروانسرا دارنده 5 ساختمان بلند نیم دایره میباشد که به دیواره 8 متری آن متصل‌اند
کنگره‌ها و تیراندازهای کناره بام، مخلوط انحنای ساختمان بلند و دیواره ها و نمای کل خشت آن، صورت خاصی به‌این کاروانسرا بخشیده میباشد.
افزون بر آن، در طرفین تراس کاروانسرای زین الدین راه و روش پله هایی درنظرگرفته شده اند که به پشت بام آن روش دارا هستند. مشاهده افق صاف و پرستاره بیابان به هنگام شب از پشت بام کاروانسرا بسیار تماشایی میباشد.
در باطن بنای سابق الذکر تزییناتی از خشت مشاهده میگردند که تابع طرح دوازده ضلعی ایوان مرکزی آن می‌باشند. به لحاظ می‌رسد که‌این سازه با مدل معماری دارای شهرت اصفهانی تاسیس شده است.

امامزاده حیدرکلاک کرج ،در ۵ کیلومتری شهر کرج پک پذیرایی ترحیم مشهد در حیطه کلاک واقع گردیده است . بقاع مطهر امامزاده از نوادگان حضرت زین العابدین علیه السلام دارای اسم و رسم به امامزاده حیدر علیه السلام به چشم می خورد.کلاک حیطه ای در سمت شمال شرق شهرستان کرج واقع گردیده‌است . این منطقخه از سمت غرب به پل دیرین کرج ئو آابدی های خلج آباد و کلاک جدید و از سمت جنوب به ناحیه سرحد آباد از شمال به کوههای دشته و در غایت ازسمت شرق به به بخشها گرمدره و کوهک و وردآورد محصور میباشد .

در واقعیت کلاک اولی حیطه میباشد که محل معاش اقوامی بوده میباشد . بعد ها با انباشته شدن جمعیت آن‌ها بخش ها دیگری مانند سرجوب ، حصار ، سرحدآباد ، و قصبچه کرج را به وجود آورده میباشد . و اساسا روستای کلاک بالا ،راز منشأ به وجود آورنده شهرستان کرج میباشد .این ناحیه کوهستانی و خوش آب هوا در قبلی چشمه های زیادی داشته میباشد ولی فعلا صرفا یکی‌از دو چشمه آن باقیمانده میباشد.

این امامزاده یک کدام از قبیل امامزاده هایی میباشد که دارنده شجره طومار میباشد. این شجره طومار با عمر ۸۰۰ ساله در کتابخانه امام رضا علیه السلام محافظت می شد که با سعی بسیار به دست متولیان امامزاده رسید و به خواسته محافظت و حفظ، در یک کادر خوشگل بر روی دیوار بقعه مطهر نصب شد‌ه‌است. متن شجره طومار بدین مضمون میباشد؛ فرزندان حیدر بن حضرت امام زین العابدین علیه السلام، حمید و مجید و فرید را در ولایت بسطام شهید کردند البته حیدر بن سید بن حضرت امام زین العابدین را در توابع ری در حیطه کلاک شهید کردند.

امامزاده حیدر بن زید بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب از نوادگان امام سجاد (ع) که یک کدام از مکانهای تاریخی و مذهبی کلاک میباشد . می‌گویند وقتی که روسها به کشور ایران حمله کرده بودند صدمات متعددی را به صحن این امامزاده وارد کرده بودند بیان کننده درپی گنجی بوده اند یا این که تنها هدفشان زخم رساندن به اماکن مقدس مسلمانها بوده میباشد به هر درحال حاضر بنای دیرین امامزاده را به تمام ویران کردند و بنای نو به تلاش اهل یک محل حیطه تجدید بنا شد‌ه‌است .در روزگار حکومت صفویه حرم‌ای خشتی و گلی خرد و بسیار بی آلایش بر روی مزار آن امامزاده ساخته شد، مساحت آن حرم بیشتر از ۲۴ متر مربع نبوده میباشد و مکانی شیخ و دلنشین برای زیارت عاشقان اهل بیت علیه السلام بود.

به ندرت باغداران محیط مقبره امامزاده حیدرکلاک کرج که همگی از اهل یک محل کلاک بودند، گلشن‌ها و زمین های دور و بر امامزاده را وقف امامزاده کردند تا به مصارف مختلف جهت اداره هرچه عالی امامزاده مطهر رسد.چه بسیار افرادی که از راه و روش به دور و در حدود قصد زیارت و تصاحب کردن حاجت بدین جای مقدس مراجعه این حاجت جایز می گردند.این مقبره در فهرست ارثیه فرهنگی نیز به تصویب رسیده میباشد.

امامزاده حسن کرج
امامزاده حسن کرج یکی‌از مرکزها توریسم مذهبی جمهوری اسلامی ایران میباشد .امامزاده حسن اسم امامزاده‌ای در کرج میباشد. جای این امامزاده در حدود کاروانسرای سلطان‌عباسی در بلواری به همین اسم در شهر کرج واقع میباشد. مدیریت این موسسه امامزاده حسن را از نوادگان موسی کاظم میداند. هرچند اطلاعاتی در مورد با تاریخ وفات و تشکیل داد سازه در چنگ وجود ندارد ولی تقریب عمر این امامزاده به بیش تر از هفتصد سال میرسد و بنای قدیم بقاع با گنبدی از کاشی‌های فیروزه‌ای همپا با خطوط کوفی، وابسته به عصر صفویه میباشد.

نحوه ساسانیان برای آرایش کردن ردیف ها با نقوش، ناهم خوانی پک پذیرایی ترحیم مشهد با تزئینات معماری اسلامی داشت. ولی به طور غیر بی واسطه تداوم یافت، قندیل های تزیینی مثال هایی از این موردها میباشند. محراب در معماری کشور‌ایران از ورود اسلام تاکنون، با مصالح و طرح های متنوعی تاسیس شده است. مثل سنگ، گچ، چوب، کاشی و خشت. در قرن ششم هجری اکثر آن‌ها گچی بودند، با کادری مستطیلی که دو طاق نمای قوسی تیزه دار در داخل آن‌ها قرار داشت.

در دو طرف طاق ها، دو ردیف با سرستون می گذاشتند. صورت کلی محراب هایی که با کاشی عمل گردیده اند در واقع الگوبرداری از گونه های گچی و سنگی محراب میباشد. که معمولا مسطحند، متشکل از طاق نما، ردیف و کناره های کتیبه دار با نقوش اسلیمی اند. در سده هفتم هجری شغل گذاشتن قطعات کاشی سنتی در تزئینات فرنگی و داخلی بناها، ترویج متعددی یافت.

تزئینات گچبری آن ها عمدتا از نقوش عربی، هندسی و کتیبه ها درست شده میباشد. یکی‌از خصوصیت های بصری طرح محراب های گچ بری ایلخانی، “کتیبه های تزیینی” میباشد که به صورت پهناور ای به مدل ها و گونه های گوناگون اعمال گردیده است. کتیبه ها به ارکان مهم تزئینات مسجد در عصر ایلخانی، تبدیل گردیده اند.

بسطام مثال ای بدون نقص میباشد که پیاده سازی آنان به مدل کتیبه میباشد. شاید مداقه خوشنویسی در قرن هفتم و هشتم هجری، یا این که انبوهی از خوشنویسان حرفه ای، مانند: یاقوت مستا سامی، سبب ساز جلوه بیشتر خوشنویسی و پیشرفت کاشی نوشته مذهبی در تزئینات بناها گردد. از خط کوفی پیشتر در تزئینات معماری اسلامی در قرن چهارم مستعمل میباشد.

نقوش در تزئینات محراب
نقوش اسلیمی و طرح های هندسی و از همگی بیشتر کتیبه ها با صورت مستطیلی خویش بستری را مهیا آوردند. که متن های مقدس و آیه ها مذهبی بر آن ها نوشنه شوند و در بناها دیده همگان را بر خویش بدوزند. بی شک در زمان ایلخانیان هیچ تزئین معماری به تنوع و زیبائی تزئینات کاشی پدید نیامده میباشد. هر بخش از این محراب ها با مجموع بخش های دیگر فرق داراست، البته در یک نگاه کلی، هماهنگی و زیبایی دیده گیری داراست.

ایلخانیان از چهار نوع کاشی مسجد به کار گیری می کردند: کاشی محراب، کاشی لوح مزار، کاشی کتیبه و کاشی های صلیبی و ستاره ای صورت. به صورت کلی زیباترین و بغرنج ترین ساختاری که کاشی سازان خلاقیت کردند محراب میباشد. محراب های والا گروه ای از کاشی های غیروابسته و ردیفی از طاق نماها و کناره های کتیبه دارا هستند. نوع میانگین آن ها از دو یا این که چهار کاشی به طور یکی از در بالای دیگری تشکیل شده اند و گاه کاشی های محراب های خرد نیز به طور جفت کردار گردیده اند.

انگیزه گودال محراب چیست
انگیزه فلسفی اینکه محراب بعضی مساجد زیر خیس از بخش های دیگر مسجد میباشد اینست که امام جماعت عظمت معبود را از حافظه مبارزه و مغرور نشود و نسبت به دیگر نمازگزاران شم برتری و بزرگی نداشته باشد.

مقبره امامزاده شعیب سبزوار در راس شهر واقع گردیده پک پذیرایی ترحیم مشهد و وابسته به اواخر زمان صفوی و اوایل حکومت قاجار میباشد.امام زاده شعیب در سبزوار در نصیب مرکزی شهر و در خیابان رازی جای‌دارد. این آرامگاه دارنده بنای با شکوهی میباشد که محوطه آن از سطح خیابان در طول بالاتری مکان گرفته میباشد. قبل از تشکیل داد آرامگاه، در جای فعلی آن آرامستان همگانی سبزوار قرار داشته که در پیمان صفوی قبرستان را تخریب می نمایند و آرامگاه امامزاده شعیب را بر روی ویرانه های آن سازه می نمایند.

معماری سازه
مساحت امام زاده شعیب سبزوار نزدیک به ۵ هزار متر مربع است که ۱۰ درصد آن به حرم مهم بقعه و تربتخانه تخصیص داده گردیده‌است. در اولِ ورود به سازه از ضلع جنوبی با سردر زیبایی مواجه می شویم که به وسیله کاشی نره کاری گردیده که بر روی سردر آن، عباراتی با خط نستعلیق نگارش گردیده است. طول مقبره نزدیک به ۱۰ متر است و توسط چهار نورگیر، نور و روشنایی باطن آن حفاظت می‌شود. کف بقاع نیز سیمانی بوده که به مدل سنگ نما شغل گردیده‌است. بنای آرامگاهی امامزاده شعیب چهار حیاط کاشی کاری گردیده در چهار سمت خویش داراست. بقاع نقره کوب امامزاده در راءس بقاع قرار گرفته و دارنده ردیف های مطلا است.

گنبدی خوشگل بر روی این حرم مشاهده میشود که با کاشی تزئین گردیده است. این گنبد دارنده دو مناره خشتی معمولی میباشد که ۲۵ متر طول دارا هستند. پنج متر ابتدایی مناره ها مربعی صورت بوده و آن‌گاه به صورت هشت ضلعی پیاده سازی گردیده و انتهای آن نیز استوانه ای هیبت میباشد. پیرامون صحن بقعه ۳۵ حجره دیده میشود که محل دفن اهل یک محل ساکن بوده و از برخی نیز به عنوان زائرسرا امورد به کار گیری قرار میگیرند. به صورت کلی پلان و طرح امامزاده شعیب سبزوار را می شود به تیتر یک کدام از مدبرانه ترین نوع پیاده سازی معماری در پیمان صفوی برشمرد.

امامزاده شعیب
عموم سبزوار مداقه ویژه ای به امامزاده شعیب دارا‌هستند. از یک سو انتساب این امامزاده به علی بن موسی الرضا و از سویی دیگر اعتقادات عمیق مذهبی عموم سبزوار سبب ساز این وسعت از ارادت شد‌ه‌است. اکثر عموم سبزوار در روزهای چهارشنبه بدین جای مراجعه می نمایند. علاوه بر ادای آیین و پخش نذورات، به مناسک عبادی خویش می‌پردازند. امامزاده شعیب سبزواری به جهت قرارگیری در مسیر شاهراه ارتباطی طهران-مشهد که هر ساله میلیون ها زائر از آن عبور می نمایند. بسیار گزینه اعتنا جای‌دارد. اکثری از کاروان های سواره و بعضی پیاده درمسیر عبور خویش از سبزوار شب را دراین مکان مقدس سپری می نمایند. بعداز آن برای راهی شدن به پابوس امام رضا راهی مشهد می گردند.

روش دسترسی
نشانی :استان خراسان رضوی ـ شهرستان سبزوار ـ قسمت مرکزی ـ شهر سبزوار، ضلع جنوبی خیابان رضوی.

بام کاروانسرای مشیرالملک نیز با سنگ پهن تراشیده پک پذیرایی ترحیم مشهد شده مفروش شده بود که به هنگام بارندگی آب باران به وسیله ناودان های سنگی که به طرز جالبی تعبیه شده بودند به سوا کاروانسرا هدایت میشد.
در دیوار ضلع غربی کاروانسرا درب ورودی بسیار بزرگی از فرآورده چوب جای دارد که شیوه ورودی مهم به حیاط کاروانسرا بوده است.
در همین ضلع طبقه دوم کاروانسرای مشیرالملک وجود دارد که به شاهنشین دارای شهرت است.
در جلوی شاه نشین یک حیاط نسبتاً کلان رو به خارج وجود دارد.
در دو طرف این شاه نشین طرز پله هایی وجود دارااست که پشت بام کاروانسرای مشیرالملک را به محوطه دیگری که اندرون کاروانسرا و منحصر زنان و خردسال ها بوده هست وصل میگردد.
این بنا مثل سایر کاروانسراهای دیگر دارای 4 برج مرتفع می‌باشد که برج ها 12/91 متر ارتفاع دارا‌هستند.
مساحت تمام بنا 9111 متر مربع با پایین بنایی در حدود 4211 متر مربع میباشد.
کاروانسرای مشیرالملک مجموعاًً دارای 69 باب اتاق و حجره بوده که به دلیل تغییر و تحول کاربری آن در طول های آجل تعداد اتاقها نادر یا زیاد شده اند.
عمده مصالح تشکیل دهنده این کاروانسرا سنگ، گچ و ساروج هست.
در کف آن از تخته سنگهای تعالی تراشیده شده، استفاده شده هست.
گچ: از گچ برای زیباسازی درنمای داخل وبیرون استفاده می گردیده است.

گل آهک: ازآن به عنوان ملات برای پی سازی دیوارچینی واسکلت بنا مستعمل است.

شیشه رنگی: این عنصر که تولیدمحلی بوده 3تا4میلیمتر دردربها وپنجره هاکاربرد داشته می باشد.

سنگ: سنگ های شکسته که بوم آوردبوده وازکوه کیسگان بدست می آمد درپی سازی ،دردیوارچینی (دیوارباربرودیوارپارتیشن) به عمل رفته می باشد.

معماری مسجد جامع اردستان
مسجد جامع اردستان به هم پا بازارچه و مکتب متصل به پک پذیرایی ترحیم مشهد آن، با مساحتی حدود ۳۴۰/۸۵ متر مربع دربرگیرنده فضاهای زیادی میباشد.
مسجد اكنون‌ دارنده‌ صحنی‌ مركزی‌ میباشد‌ كه‌ با شبستانهایی اشراف‌ گردیده‌ و گنبد منزل‌ای‌ با تراس‌ تبارک‌ شبستان‌ جنوبی‌ آن‌را تشكیل‌ میدهد.
ایوانهایی‌ با شكوه‌ و گران قدر‌ در مركز دیگر جناح‌های مسجد جامع اردستان استقرار یافته‌اند.
حیاط‌ سمت‌ قبله‌ و نیز گنبد منزل‌ مسجد جامع اردستان بر مبنای كتیبه‌های‌ مو جود در سالهای‌ ۵۵۳-۵۵۵ق‌ ساخته‌ گردیده‌اند.
ایوانهای دیگر فارغ از‌ شک و تردید پوششهای‌ صفوی‌ دارا‌هستند و همانطور‌ كه‌ كتیبۀ كوچكی در مركز گیلویی‌ تراس‌ شمالی‌ با تاریخ‌ ۹۴۶ق‌ به‌روشنی‌ تأكید می‌كند، دست‌كم‌ در اوایل‌ دورۀ صفویه‌ تجدید بنا‌ گردیده‌ میباشد‌.
دیگر بخشهای شبستانها تركیبی‌ از طاقهای‌ گنبدی‌ و گهواره‌ای‌ میباشد‌ و بیشتر طاقهای‌ گهواره‌ای‌ با اضافه کردن‌ كمرپوشهای‌ گنبدی یا این که تركین‌ به‌شکل‌ دو طبقه‌ در آمده‌اند.
فضاهای خدماتی و ارتباطی مسجد جامع اردستان همانند توالت، در دورترین نقطه از پایه مرکزی جایابی گردیده اند.
به جهت تغییرات بسیار فضایی طی زمان های متعدد درین مسجد و تبدیل قسمت میانی شبستانها به تراس، فضاهای کوچک و به ظواهر سوای کاربری ، در مسجد ساخت گردیده اند.
ورودیهای مسجد جامع اردستان آنچه سبب رابطه سفت مسجد با بناهای پیرامونش گشته، پنج درآیگاه میباشد که از روش نماسازی تاحدودی بر آن‌ها تأکید شد‌ه‌است.
درآیگاه جنوب غربی مسجد جامع اردستان براساس حفریات و امتداد تزئینات آن با دیوار مجاورش، می‌تواند سابق ترین درآیگاه مسجد باشد.
بیشتر تزئینات آن، نقوشی میباشد که با خشت پیش بر جاری ساختن گردیده اند.
تزئینات آجری این ورودی تا حدودی یادآور سردرمسجد جورجیر (آل بویه) میباشد.
مسجد جامع اردستان ابتدا در همگی جهات، دارنده شبستان ردیف دار بوده میباشد.
بزرگترین شبستان مسجد، شبستان جنوبی میباشد که طبق کتیبه گنبدخانه، ابوطاهر سال ۵۵۳ هـ.ق . آن را سازه نموده است.
در ذیل محوطه ایوان مسجد جامع اردستان ، فضایی چهارگوش با دو محراب وجود داراست.
گنبدخانه در امتداد پایه شمالی جنوبی و پشت تراس اساسی با فضایی چهارگوش به بعدها ۹ ٫ ۳۳ با طول کف تا تحت گنبد داخلی نزدیک به ۱۹ متر واقع گردیده است.
کتیبه درون گنبد اردستان که بعداز آیه بسم ا … ، اولِ آیه ۱۸ سوره توبه به خودکار نسخه ها و با گچبری انجام گردیده، به‌این تفصیل با رسیدگی های می دانی، پله ای در دیواره غربی دالان جنوب غربی شناسایی شد.
امروزه به دلایلی نامشخص پله های نخستین حذف و انتهای این پله ها نیز بسته گردیده اندبا دقت به تیم رویکرد پله ها و اینکه در جناح غربی صرفا یک منش پله برای دسترسی وجود دارااست، احتمال می رود که منش پله حذف گردیده دو‌مین رابطه عمودی این جناح بوده میباشد.
قاعدتاً این شرکت پیوندها عمودی، در یک فرصت ساخته نشده اند درواقع، هریک در زمان بسط مسجد و خلال تولید نیم طبقه در جناح خویش همینطور براساس نیاز درست شده اند.

مقبره امامزادگان ابراهیم و اسماعیل در شهر ری پک پذیرایی ترحیم مشهد و در روستای قلعه روضه خوان قرار گرفته میباشد . مقبره امامزادگان ابراهیم و اسماعیل دارنده مساحت متعددی میباشد و همسایه شهر ری و کهریزک به زیارت آن می‌آیند . در قبلی ، سنگ نوشته ای در حرم امامزادگان ابراهیم و اسماعیل وجود داشته که عمر حرم را به هشت صد یا این که به قولی هزار و دویست سال میرسانید پیش از تجدید بنا حرم این سنگ مفقود گردیده است . این امامزادگان از قبلی به اسم امامزاده قلعه روضه خوان دارای اسم و رسم بوده اند . همینطور زیرا خاک حرم امامزادگان ابراهیم و اسماعیل خواص ضد آبله داشته ، در قبل ، که عموم بیشتر دارنده گله بوده اند ، برای معالجه گوسفندان خویش از خاک امامزاده به کارگیری می کرده اند ، به همین برهان این جای به امامزاده آبله نیز دارای اسم و رسم بوده میباشد .

حرم امامزادگان سید ابراهیم و سید اسماعیل(ع) بر روی تپه ای در ضلع شمالی روستای قلعه روحانی واقع گردیده‌است و نسبت به دور و بر دور و اطراف خویش در سطح بالاتری قراردارد. وجود زمین های کشاورزی و زمین های بایر نیز به عنوان مثال وضعیت فیزیکی این امامزاده میباشد.بنای امامزادگان سید ابراهیم و سید اسماعیل (ع) مشتمل بر شبستانی میباشد که گنبد در میانه آن جای دارد و در به دور تا به دور شبستان، رواقی هشت ضلعی دیده می شود. دو مناره نیز در محدوده رواق ها و در جنوب شبستان سازه گردیده‌است. بنای امامزاده بین صحنی بلندمرتبه قراردارد که قسمتی از آن را گورستان تشکیل می‌دهد. این زیارتگاه در فهرست اثر ها ملی و شاخص به تصویب رسیده میباشد.

طول نمای رواق‌ها تا روی سکوی سازه حدود ۵ متر و ۱۰ سانتی متر و طول شبستان تا روی مرتبه ۵ متر و ۹۰ سانتی متر میباشد. سنگ مرمر، چوب، فولاد، شیشه، خشت و کاشی مثلا مصالح مصرف شده در‌این سازه به شمار میروند.بدور تا به دور امامزاده به وسیله حصاری بسته گردیده و صرفا ورودی آن در ضلع جنوبی قرار گرفته میباشد، هیچ دری برآن نصب وجود ندارد. این ورودی حدود پنج متر طول داراست.بدور تا به دور صحن امامزادگان سید ابراهیم و سید اسماعیل (ع) دیواری آجری به طول یک متر و ۵۰ سانتی متر کشیده گردیده‌است. در ضلع غربی صحن، ۱۴ پله هرمورد به طول ۲۰ سانتی متر جای دارد که زائران از روش آن وارد زیارتگاه این دو امامزاده میگردند. در حوالی صحن امامزاده درخت‌ کاج و توت چشم می شود و در ضلع غربی صحن نیز بوستان امامزاده جای‌دارد.