مجله خبری تشریفات

معماری مسجد جامع اردستان
مسجد جامع اردستان به هم پا بازارچه و مکتب متصل به پک پذیرایی ترحیم مشهد آن، با مساحتی حدود ۳۴۰/۸۵ متر مربع دربرگیرنده فضاهای زیادی میباشد.
مسجد اكنون‌ دارنده‌ صحنی‌ مركزی‌ میباشد‌ كه‌ با شبستانهایی اشراف‌ گردیده‌ و گنبد منزل‌ای‌ با تراس‌ تبارک‌ شبستان‌ جنوبی‌ آن‌را تشكیل‌ میدهد.
ایوانهایی‌ با شكوه‌ و گران قدر‌ در مركز دیگر جناح‌های مسجد جامع اردستان استقرار یافته‌اند.
حیاط‌ سمت‌ قبله‌ و نیز گنبد منزل‌ مسجد جامع اردستان بر مبنای كتیبه‌های‌ مو جود در سالهای‌ ۵۵۳-۵۵۵ق‌ ساخته‌ گردیده‌اند.
ایوانهای دیگر فارغ از‌ شک و تردید پوششهای‌ صفوی‌ دارا‌هستند و همانطور‌ كه‌ كتیبۀ كوچكی در مركز گیلویی‌ تراس‌ شمالی‌ با تاریخ‌ ۹۴۶ق‌ به‌روشنی‌ تأكید می‌كند، دست‌كم‌ در اوایل‌ دورۀ صفویه‌ تجدید بنا‌ گردیده‌ میباشد‌.
دیگر بخشهای شبستانها تركیبی‌ از طاقهای‌ گنبدی‌ و گهواره‌ای‌ میباشد‌ و بیشتر طاقهای‌ گهواره‌ای‌ با اضافه کردن‌ كمرپوشهای‌ گنبدی یا این که تركین‌ به‌شکل‌ دو طبقه‌ در آمده‌اند.
فضاهای خدماتی و ارتباطی مسجد جامع اردستان همانند توالت، در دورترین نقطه از پایه مرکزی جایابی گردیده اند.
به جهت تغییرات بسیار فضایی طی زمان های متعدد درین مسجد و تبدیل قسمت میانی شبستانها به تراس، فضاهای کوچک و به ظواهر سوای کاربری ، در مسجد ساخت گردیده اند.
ورودیهای مسجد جامع اردستان آنچه سبب رابطه سفت مسجد با بناهای پیرامونش گشته، پنج درآیگاه میباشد که از روش نماسازی تاحدودی بر آن‌ها تأکید شد‌ه‌است.
درآیگاه جنوب غربی مسجد جامع اردستان براساس حفریات و امتداد تزئینات آن با دیوار مجاورش، می‌تواند سابق ترین درآیگاه مسجد باشد.
بیشتر تزئینات آن، نقوشی میباشد که با خشت پیش بر جاری ساختن گردیده اند.
تزئینات آجری این ورودی تا حدودی یادآور سردرمسجد جورجیر (آل بویه) میباشد.
مسجد جامع اردستان ابتدا در همگی جهات، دارنده شبستان ردیف دار بوده میباشد.
بزرگترین شبستان مسجد، شبستان جنوبی میباشد که طبق کتیبه گنبدخانه، ابوطاهر سال ۵۵۳ هـ.ق . آن را سازه نموده است.
در ذیل محوطه ایوان مسجد جامع اردستان ، فضایی چهارگوش با دو محراب وجود داراست.
گنبدخانه در امتداد پایه شمالی جنوبی و پشت تراس اساسی با فضایی چهارگوش به بعدها ۹ ٫ ۳۳ با طول کف تا تحت گنبد داخلی نزدیک به ۱۹ متر واقع گردیده است.
کتیبه درون گنبد اردستان که بعداز آیه بسم ا … ، اولِ آیه ۱۸ سوره توبه به خودکار نسخه ها و با گچبری انجام گردیده، به‌این تفصیل با رسیدگی های می دانی، پله ای در دیواره غربی دالان جنوب غربی شناسایی شد.
امروزه به دلایلی نامشخص پله های نخستین حذف و انتهای این پله ها نیز بسته گردیده اندبا دقت به تیم رویکرد پله ها و اینکه در جناح غربی صرفا یک منش پله برای دسترسی وجود دارااست، احتمال می رود که منش پله حذف گردیده دو‌مین رابطه عمودی این جناح بوده میباشد.
قاعدتاً این شرکت پیوندها عمودی، در یک فرصت ساخته نشده اند درواقع، هریک در زمان بسط مسجد و خلال تولید نیم طبقه در جناح خویش همینطور براساس نیاز درست شده اند.

مقبره امامزادگان ابراهیم و اسماعیل در شهر ری پک پذیرایی ترحیم مشهد و در روستای قلعه روضه خوان قرار گرفته میباشد . مقبره امامزادگان ابراهیم و اسماعیل دارنده مساحت متعددی میباشد و همسایه شهر ری و کهریزک به زیارت آن می‌آیند . در قبلی ، سنگ نوشته ای در حرم امامزادگان ابراهیم و اسماعیل وجود داشته که عمر حرم را به هشت صد یا این که به قولی هزار و دویست سال میرسانید پیش از تجدید بنا حرم این سنگ مفقود گردیده است . این امامزادگان از قبلی به اسم امامزاده قلعه روضه خوان دارای اسم و رسم بوده اند . همینطور زیرا خاک حرم امامزادگان ابراهیم و اسماعیل خواص ضد آبله داشته ، در قبل ، که عموم بیشتر دارنده گله بوده اند ، برای معالجه گوسفندان خویش از خاک امامزاده به کارگیری می کرده اند ، به همین برهان این جای به امامزاده آبله نیز دارای اسم و رسم بوده میباشد .

حرم امامزادگان سید ابراهیم و سید اسماعیل(ع) بر روی تپه ای در ضلع شمالی روستای قلعه روحانی واقع گردیده‌است و نسبت به دور و بر دور و اطراف خویش در سطح بالاتری قراردارد. وجود زمین های کشاورزی و زمین های بایر نیز به عنوان مثال وضعیت فیزیکی این امامزاده میباشد.بنای امامزادگان سید ابراهیم و سید اسماعیل (ع) مشتمل بر شبستانی میباشد که گنبد در میانه آن جای دارد و در به دور تا به دور شبستان، رواقی هشت ضلعی دیده می شود. دو مناره نیز در محدوده رواق ها و در جنوب شبستان سازه گردیده‌است. بنای امامزاده بین صحنی بلندمرتبه قراردارد که قسمتی از آن را گورستان تشکیل می‌دهد. این زیارتگاه در فهرست اثر ها ملی و شاخص به تصویب رسیده میباشد.

طول نمای رواق‌ها تا روی سکوی سازه حدود ۵ متر و ۱۰ سانتی متر و طول شبستان تا روی مرتبه ۵ متر و ۹۰ سانتی متر میباشد. سنگ مرمر، چوب، فولاد، شیشه، خشت و کاشی مثلا مصالح مصرف شده در‌این سازه به شمار میروند.بدور تا به دور امامزاده به وسیله حصاری بسته گردیده و صرفا ورودی آن در ضلع جنوبی قرار گرفته میباشد، هیچ دری برآن نصب وجود ندارد. این ورودی حدود پنج متر طول داراست.بدور تا به دور صحن امامزادگان سید ابراهیم و سید اسماعیل (ع) دیواری آجری به طول یک متر و ۵۰ سانتی متر کشیده گردیده‌است. در ضلع غربی صحن، ۱۴ پله هرمورد به طول ۲۰ سانتی متر جای دارد که زائران از روش آن وارد زیارتگاه این دو امامزاده میگردند. در حوالی صحن امامزاده درخت‌ کاج و توت چشم می شود و در ضلع غربی صحن نیز بوستان امامزاده جای‌دارد.

آشنایی تاریخ مسجد ایا صوفیه

مسجد ایا صوفیه یکی از جاذبه های توریسم شهر پک پذیرایی ترحیم مشهد زیبای استانبول در ترکیه می‌باشد. این مسجد معمولا جزو لیست تک تک توریست‌هایی که به استانبول مسافرت می‌نمایند؛ قرار دارد. اکثری از عموم فقید ابا صوفیه را آرم سرزمین ترکیه می دانند و معمولا چنانچه کسی یک توشه از این مسجد بازدید نموده باشد، معماری ویژه و بینظیر این آن در ذهنش خواهد ماند.

ایا صوفیه درواقع یک عبادتگاه می باشد که در اولیهِ فرمان کلیسای جامع مسیحی ارتدوکس بوده میباشد. در مرحله آجل به کلیسای جامع کاتولیک حافظه موقت و در غایت هم به مسجد عثمانی تغییر‌و تحول کاربری داده میباشد. برای مدتی ایا صوفیه به موزه تبدیل گردیده بود اما در سال 2020 به دستور مدیر جمهور مرزو بوم ترکیه مجدد به مسجد تغییر کاربری بخشید. در نوشته‌علمی شناخت با مسجد ایا صوفیه قصد داریم سیر تا پیاز را درباره این مسجد استیناف نماییم. شروع به معرفی آن خوا‌هیم پرداخت. سپسی پاره ای درباره تاریخچه، معماری و دیگر نکات مهم آن حرف خواهیم زد. در شرایطی که شما هم علاقمند به استحصال داده ها بیشتر در این زمینه می‌باشید تا انتهای این نوشته‌ی‌علمی با ما یار و همدم باشید.
در جواب به این پرسش که مسجد ایا صوفیه کجاست بایستی اعلام‌کرد، این مسجد در قسمت اروپایی شهر استانبول، در میدان ایا صوفیه جای دارد. این محله یکی از پر رفت و آمدترین محله‌های استانبول است که تعداد متعددی هتل، مرکز خرید و جاذبه توریسم در آن قراردارد. در همسایگی ایا صوفیه یک مسجد پر اسم و رسم دیگر به اسم مسجد فرمانروا احمد قرار گرفته می باشد. در حوالی این جاذبه تاریخی هم تراموا و هم قطار کابلی وجود دارااست و شما به راحتی میتوانید از این جاذبه خویش را به بقیه نقاط استانبول برسانید. این مسجد تاریخی در ابتدا کلیسای حکمت مقدس اسم داشت و در بعد از ظهر عثمانی که به مسجد تبدیل شد، نامش نیز تغییر‌و تحول یافت.

این مسجد از حیث مساحت و مدل ساختمان ، دارنده پک پذیرایی ترحیم مشهد ۱۱۰ متر طـول و ۸۰ متـر پهنا میباشد.
تبارک ترین ایـوان آن در ضلع غربی و سایر در شمال و جنـوب و شـرق مسجـد قـرار دارااست.
ساختمان بلند سلجوقی آجری نیز در همیـن مـحـدوده واقع گردیده‌است که در ضلع شمال شرقی مسجد ملک کرمان قرار گرفته میباشد.
در دیگر ضلع های مسجد نیز شبستان هایی وجود دارااست که پر اسم و رسم ترین آن شبستان امام حسن (ع) واقع میباشد.
در ضلع غربی، سه درب ورودی وجود دارااست.
سردر جنوب غربی آن او‌لین ورودی مسجد امام کرمان بوده میباشد و ابعاد با دخل و تصرفاتی که در ادوار متفاوت در بنای مسجد انجام یافته و به خصوص با تاسیس خیابان مسجدملک درهای شمالی و شرقی نیز گشوده شد‌ه‌است.
در پیشین قناتی به اسم مستوره (منسوب به دختر ملک توران سلطان یکم) وجود داشته که آب قنات از طـريـق فـواره ای به صحن مسجد ملک کرمان منتقل می گردیده است.

فضاهای مسجد ملک (مسجد امام کرمان)
سردر ورودی
مسجد ملک فعلا دارنده سه در ورودی میباشد که رمز در ورودی و اساسی مسجد امام حالا درب شمالی میباشد. درب سابق مسجد چوبی و معدود طول بوده و فلسفه ی معدود بودن طول این درب زورخانه های سابق، این بوده که اشخاص هنگام آمدن به مسجد ملک محرمانه به آرم تعظیم خم نمایند و سپس درون شوند. بعد از عبور از سردر شمالی مسجد ملک کرمان، وارد دالانی با سقف نسبتاً مرتفع می شویم که نمای آن آجرکاری معقلی میباشد.

صحن
صحن گرانقدر و آب نما مسجد ملک کرمان در طی پیشین به نحوی دیگر بوده اس ، بدیـن شکل که در جانب غربی مسجد، آب نمایی به عمق ۴ متر جهت گرفتـن وضـو وجـود داشـته میباشد. آب ایـن مـحـل از قنـات مستوره تأمین می شـده میباشد و آب نمای ذکر شده به طور روباز و از دو طرف دارنده دو منش پله بوده و طراوت خاصی به فضای مسجد می بخشیده میباشد. با کم آب شدن آب قنات مستوره در کمتر از نیم قرن پیش ، آن آب نمـا را پـر نـمـوده و روی آن را سنگ فرش کردند.

حیاط
تراس بنای مسجد ملک به طور چهار ایوانی میباشد. ایـوان گران قدر قبله که در ضلع غربی مسجد قراردارد، مهمترین بخش های میراث از روزگار سلجوقی و در عین هم اکنون بزرگ ترین حیاط مسجد میباشد. درین تراس، از کاشی کمتر استعمال شـده و تمامی نماها و پیشانی طاقی و ردیف ها و پوشش گنبـد، از آجـر ظـریـف و تراش خورده و نقوش مرسوم زمانه سلجوقی میباشد. حیاط مذبور در سال ۱۲۸۵ هـ .ق به عملکرد مرتضی قلی خان نماینده قانونی الملک ثانی قاضی کرمان تعمیر شد. نقوش روی دیوارها، یادگار زمان سلجوقی که تلفیقی از گچ و خشت میباشد.

امامزاده پارسا تجریش میان یک‌سری جاذبه توریسم پک پذیرایی ترحیم مشهد طهران قرار گرفته میباشد. بعضی از آن ها به اندازه‌ای مجاورت امامزاده‌اند که با یکسری دقیقه پیاده روی به آن ها خواهید رسید. عالی میباشد برای زیارت امامزاده و بازدید از جالب‌های توریسم دور و اطراف آن، دست کم یک عصر را مجال بگذارید. اما این این ناحیه برای یک روز تهرانگردی بدون نقص هم جاذبه دارااست.

بازار تجریش
بازارهای سنتی هر شهر، جزو جالب‌ترین جذاب‌های آن میباشند. بازار تجریش یکی‌از دیرین‌ترین بازارهای طهران میباشد و مانند بقیه بازارهای سنتی از یک سری دالان تودر تو ساخته شده میباشد که در هر دالان صنف خاصی شغل می‌نمایند؛ بازار میوه تجریش یکی‌از مشهورترین بخش‌های آن میباشد. در بازار میوه و سبزی تجریش می توانید هر نوع میوه‌ای را پیدا فرمائید.حتی کسانی که قصد خرید ندارند هم از رونق و سرزندگی این بازار لذت می برند. مسجدها، حسینیه‌های کهن، غذاخوری‌های سنتی دور و اطراف بازار و… جذاب‌هایی میباشند که نباید آن‌ها‌را از دست بدهید.بازار تجریش صحیح کنار امامزاده با تقوا قرار گرفته میباشد و دو عدد از ورودی‌های امامزاده بدین بازار منتهی می شود.

پاساژ‌ ارگ
پاساژ ارگ یک راس خرید تبارک در طهران میباشد که ۵ طبقه پارکینگ و ۵ طبقه تجاری دارااست. این پاساژ یک راس تفریحی میباشد و از امکاناتی زیرا کافه، رستوران، فود کورت، آمفی تئاتر و بام سبز شامل است. مجتمع تجاری ارگ هر روز از ساعت ۱۰ تا ۲۳ فعال میباشد. این پاساژ در ضلع شمالی میدان تجریش و در اولِ خیابان خوشبختی‌آباد جای دارد. مسافت امامزاده پارسا تجریش تا این پاساژ زیاد وجود ندارد و با ده دقیقه پیاده روی به آن خواهید رسید.

پاساژ قائم
بخش اعظمی از جذاب‌های محیط امامزاده پارسا تجاری می‌باشند. پاساژ قائم عمر متعددی داراست و در کنار بازار سنتی تجریش قرار گرفته میباشد. این بازار از ساعت ۱۰ تا ۲۲ فعالیت می کند ولی در دهه محرم و روزها عزاداری و همینطور آدینه‌ها فعالیت نمی‌نماید. پاساژ قائم صنوف مختلفی کار می‌نمایند. پس در صورتی‌که فرصت متعددی برای خرید ندارید، خوب میباشد از دیگر مرکز ها خرید صرف حیث فرمایید و تنها به پاساژ قائم بروید. در‌این راس هرآنچه نیاز داشته باشید را میتوانید بخرید.بازار قائم در خیابان شهرداری میدان تجریش قرار گرفته میباشد و مسافت آن تا امامزاده به اندازه چندین دقیقه پیاده روی میباشد.

مشبک کاری در قسمتهای متعدد مسجد سید در پک پذیرایی ترحیم مشهد اشکال چوبی، فلزی، آجری و گاه تلفیقی از گچ و کاشی دیده می شود.
سطح درونی گنبد میباشد که دارنده پنجره های مشبک گچبری میباشد که با کاشی معرق پوشیده گردیده اند.
مشبک نام برده دربردارنده نقوش اسلیمی تکرار شونده ای میباشد که در تداوم با نقش کاشی کاری ذیل گنبد میباشند. در واقعیت این مشبک ها وظیفه تهویه، جلب فروغ و خنک کردن گوشه و کنار را به ذمه دارا هستند که با هنرمندی اساتید رشته به اینگونه عنصرر زیبایی بدل گشته اند.
گچبری مسجد سید اصفهان
در مسجد سيد اصفهان از این ماده تحت عنوان چسب و ملاط خشت و نیز تحت عنوان عنصری تزئینی مصرف شده میباشد. به کارگیری از این ماده در تزیینات، در شبستانها، مکتب و بقاع آشکار میباشد.
در مکتب و شبستان ها، گچبری ها معمولی میباشد، البته در دیگر نقاط در تلفیق با خشت کاری و کاشی کاری اعمال گردیده‌است.
دیوارهای مقبره حرم مملو‌از گچبری های مذهب بوده و همدم با آیینه کاری به شغل رفته اند. هم اینگونه در بعضا بخش های حرم نقوش پر رنگ بی آلایش و کتیبه پر رنگ رنگی از گچ و نگارگری به دیده میخورند.
آیینه کاری
آیینه کاری یکی تزیینات اساسی دیوارهای بقعه در مسجد سيد اصفهان میباشد که در تلفیق با گچبری های معمولی و مذهب به فعالیت رفته میباشد
از دید نقش و صورت، به عبارتی نقوش گیاهی و هندسی که در مقرنس ها و کتیبه های دیگر نقاط مسجد به شغل رفته، سوای نادر ترین تغییری آیتم استعمال قرار می‌گیرند.
در برخی نقاط قطعات موزاییک پررنگ آیینه کاری مسئله گچی معمولی را به طور کاملً پوشانده و نقوشی هم زیرا لیوان آب و گونه های هندسی پدید آورده میباشد.
فلزکاری
در مسجد سید فلزکاری صرف به جز در بارگاه فلزی حرم به عمل نرفته و در تلفیق با دگر مورد های تزئینی هم زیرا چوب و شیشه رنگی اعمال شد‌ه‌است.
بارگاه زیبای مشبک مسی در حرم گنبدخانه حرم جای‌دارد و قبر مرحوم سید که بین این بارگاه قرار گرفته با لامپ سبزی پر‌نور گردیده است.
در سطح ها گوناگون این بارگاه نقوشی زیرا کتیبه، پیچ و نقوش گیاهی و هندسی قلمزنی گردیده است.
کف سازی مسجد سید
کف تراس مسجد سيد اصفهان تا حدود چهل سال پیش خاکی بوده اما ابعاد به طور سنگ فرش در آمده میباشد.
برای کف صحن از سنگ موزاییک با نقوش هندسی مصرف شده بنابراین که دو قطعه سنگ مربع و شش ضلعی (بادامی صورت) به صورت متناوب و با نظم هندسی بدیعی کنار هم نهاده گردیده اند.
بنابراین بین این قطعات، هشت ضلعی هایی به وجود آمده که بر زیبایی نقش کف افزوده میباشد.
در اواسط تراس سکوبی مربع صورت به بلندی حدود ۳۰ سانتیمتر تشکیل شده که سطح آن با قطعات مربعی مساوی با کف فرش گردیده است.
کف ایوانها و مجالس مسجد سید با کاشی های مربعی آبی رنگ و سپید، و کف رواقهای مکتب با سنگ معمولی مربع صورت پوشیده گردیده‌است.
کف شبستانهای مسجد سید اصفهان با قالی مفروش گردیده و کف بقعه نیز با قالی و مرمری از طیف رنگ های گرم نارنجی رنگ و قهوه ای پوشیده گردیده است.

نقوش دیواری آرامگاه ها در کشور ایران را می اقتدار پک پذیرایی ترحیم مشهد در دو نحوه دکوری و روایی مشاهده نمود که نوع دکوری آن غالباً عاری از نقوش انسانی و جانوری میباشد و در آن از طرحهای اسلیمی، خطایی و هندسی مصرف شده و چنین طرح ها با مدل معماری سازه تطابق بیشتری داشته و شاید بتوان آنرا عنصری از عنصرها تزییناتی معماری به اکانت آورد.

خلاف آن نوع روایی که بیشتر از نقوش انسانی و جانوری سود گرفته در بیشتر موردها هماهنگی از پیش تمجید گردیده ای با معماری سازه ندارد.

عموماً چنین نگاره ها به حیث مضمونی ارتباطی با فرد مدفون نداشته و غرض آنان به تصویر کشیدن صحنه های معنوی و دلاورمردیهای اجداد آنها زیرا فرستاده(ص)، حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) است.

در واقع مضمون را از خارج آورده و دیوار ساختمان آرامگاه را بعنوان بستری مطلوب برای تصویب آثارش یافته میباشد. همینطور از طریقه رابطه با معماری نیز نگارگری ها فاقد هماهنگی بنیادی بوده و شاید عامل آنرا بتوان در عدم اجرای هم زمان آنان دانست بگونه ایکه غالبا اجرای این نقوش به بعداز کامل شدن ساختمان گشوده میشود.

به این ترتیب معمار در هنگام ایجاد کرد سازه جای خاصی را بعنوان بستر نگارگری در لحاظ نداشته و از طرفی نقاش سوای پیش بینی ساختار و صورت و تقسیم بندی دیوارها مبادرت به کشیدن نقوش نموده گاهی داخل درگاهیها را نگارگری کرده اند که نوعی کادربندی از روش طاقچه و درگاهی و رف برای نقوش تاسیس شده است، مانند آقارودبند در دزفول البته دربیشتر مورد ها قسمتهایی که میدان مشاهده کرد بزرگ تری داشته اند گزینه اعتنا نگارگر بوده میباشد.

در چنین نگارگری ها نگارگر هم از نمای داخلی و هم از نمای بیرونی برای اخلاق آثارش منفعت می گرفته میباشد که هر کدام دارنده مزایای خاص خویش بوده میباشد، مثلا نمای بیرونی زخم پذیری بیشتری داشته، ولیکن میدان روءیت کرد عظیم تری را مشتمل بر میشود. در مقابل نمای داخلی ماندگارتر بوده، هر تعدادی میدان روئت کرد محدودتری دارااست. درباره ی مضمون ها نیز درون و بیرون سازه چندان تفاوتی نداشتند.

اندازه نگارگری ها تابع استاندارد خاصی نبوده و معمولاً از بعد ها دیوار تاسی می کرده حتی گاه از بعد ها دیوار نیز بالاتر رفته و با تغییر‌و تحول زاویه دیوار به دیوار تازه نگارگری نیز ادامه یافته میباشد.

نمادها در نگاره های آرامگاهی ضمن نقش دکوری دارنده چند مفاهیم عمیق فرهنگی و آیینی بوده که ریشه در و آب فرهنگ وتمدن همینطور باورهای مذهبی عموم دارااست.

بعنوان نمونه یقین به جاودانگی و معاش بعد از مرگ در اکثری از نقوش منعکس شده است. برای مثال نمادهای آیینی بکار رفته درین اثرها میتوان به نمادهای رنگی جانوری، گیاهی، کیهانی و غیره اشاره کرد تنوع رنگی در نقاشیهای آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران چندان به دیده نمیخورد از طرف دیگر طبیعی بودن رنگ ها در موضوعات چندان آیتم اعتنا نقاش نبوده، مثلا برخی رخ ها بنفش رسم گردیده یا این که اسب به رنگ نیلی کشیده گردیده است.

این کلیسا در قسمت داخلی خود بسیار والا میباشد پک پذیرایی ترحیم مشهد و شرایط غامض‌ای داراست. سالن اساسی آن یک گنبد مرکزی با شعاع ۲۴/۳۱ متر و ارتفاع نزدیک به هفت متر دارد. این گنبد از یکسری سقف پی در پی و همچنین 40 پنجره کمانی تشکیل‌شده است. این پنجره ها حجم زیادی از نور را وارد فضای سالن می‌کند.

در زمان قرن‌هایی که از عمر این سازه می‌گذرد، گنبد سالن اساسی را بارها ترمیم و مرمت کرده‌اند. اینک گنبد حالت دایره وار خود را از دست داده و بیشتر شبیه به بیضی میباشد. تمام سطوح داخلی با سنگ مرمر سبز و سفید و یا سنگ آذرین بنفش و یا موزاییک های طلایی رنگ فرش گردیده است. ستون‌هایی که در فضای داخلی وجود داراست نیز روکش‌هایی از همین فرآورده دارند و بنابراین فضاهای داخلی درخشندگی چشم گیری را ارائه می‌دهند.

روی هم رفته قسمت‌های مسجد ایا صوفیه به گستردن ذیل می‌باشد:

گنبد

کوزه مرمر

تراس غربی و مدخل

سرسرای بالا

لژ منحصربه‌فرد ملکه

درب مرمر

مختصری از معماری مسجد ایا صوفیه

مختصری درباره تزئینات جان دار در ایا صوفیه

تزئیات داخلی ایا صوفیه یکی‌از مهم ترین بخش‌های آن را تشکیل می دهد، در حین جاستینیان این تزئینات طراحی با تخته سنگ‌های مرمر روی دیوارها و موزائیک را مشتمل بر می‌شد. دو فرشته، جبرییل (Gabrial) و میکاییل (Michael) بر روی پشت و بغل سکوی خطابه کلیسا و شماری دکور تلویحی بخشی از تزئینات به جای ما‌نده از آن زمانه است.

همچنین شماری موزائیک‌های تزیینی در‌این سازه وجود داشته می باشد که در طی پیکار‌های ضد مذهبی از فی مابین رفته‌اند و موزائیک‌های که فعلا وجود دارا‌هستند مربوط به بعداز این نبرد‌ها می‌باشند. موزائیک‌های تزیینی، گنج‌ها، عتیقه‌های مذهبی، تصویرهای نقاشی شده و... به مورو مجال در حین تمامی سال‌ها و قرن‌های حیاط ایا صوفیه به این مجموعه اضافه شدند.

خبرها بسیارى از این بازسازى‌ها را در کتاب‌هاى تواریخ پک پذیرایی ترحیم مشهد مکه و کتاب‌هایى که در تاریخ خلفاى مملوکى و عثمانى نگاشته شده است، مى‌قدرت دریافت. ننوشتن این افزوده‌ها آغاز بدان دلیل میباشد که افزون بر آن‌ها توسعه جدى صورت نمى‌گرفته و تنها به نوسازى‌ توجه مى‌شد‌ه‌است. به علاوه، به قدرى خبر‌ها آن‌ها فراوان است که در‌این مختصر قابلیت پرداختن به آنها نیست. کتیبه‌هاى متعددى از این بازسازى‌ها به ویژه به مجال قایتباى، از سلاطین والا مملوکى در قرن نهم هجرى باقى باقی مانده می باشد. موقتی با نگاهى به بناى رواق‌هاى محیط مسجد مى‌قدرت دریافت که معمارى آن به جا مانده بعدازظهر مملوکى و به‌ ویژه زمان عثمانى میباشد.

مسجدالحرام در طی سعودى‌ها

در سال ۱۳۶۸ قمرى، (۱۳۲۸ ش) ملک عبدالعزیز دستورداد تا مسجد را از هر سو توسعه و گسترش دهند. این پیشرفت که از سال ۱۳۷۵ قمرى/۱۳۳۵ ش. استارت شد، مساحت مسجد را تا ۱۶۰۸۶۱ متر رساند. این مقدار مساحت، براى جمعیت نمازگزارى بالغ بر سیصد هزار تن در لحاظ گرفته شد. تعداد درهاى مسجد نیز در این افزایش تا ۶۴ رسید. ملک فهد که در‌پی مرگ برادرش خالد، در سال ۱۴۰۲ ق. /۱۳۶۱ ش. به‌ سلطنت رسید، یکى از کارهاى اساسى خود را رسیدگى به امور حرمین شریفین قرار بخشید. وى به سال ۱۴۰۹ قمرى، تصمیم گرفت، مسجدالحرام را به صورت بى‌سابقه‌اى افزایش دهد و به اصلاح و ترمیم آن و اطرافش بپردازد. این افزایش تا این تاریخ، بیشترین افزایشى بود که در زمان تاریخ مسجدالحرام در‌این مسجد صورت گرفته بود.

افزوده دوم سعودى، به طور عمده در بخش غربى مسجد صورت گرفت و محدوده‌اى به وسعت ۷۶۰۰۰ هزار مترمربع را درین نصیب، به صورت یک مربع در ضلع غربى مسجد بر آن خاطر نشان کرد. دو مناره گران قدر که هر کدام به ارتفاع ۸۹ متر بود، در آن نصیب بنا گردید.

مجلس ختم همیشه با خواندن آیاتی از کلام الله مجید شروع پک پذیرایی ترحیم مشهد می‌گردد. قاری معمولا آیات مربوط به روز قیامت و نشانه‌ها مرتبط با مرگ را خواندن می کند. سخنران مجلس نیز به معرفی متوفی می پردازد و به ویژگی های مثبت اخلاقی و صفت های نیکوی وی اشاره می کند. سخنران از طرف میهمانان به صاحبان عزا تسلیت می گوید و از طرف خانواده متوفی به میهمانان خوشآمدگویی می کند. او همچنین از اشخاصی که در مراسم تدفین و مجلس ختم خانواده درگذشته را همراهی کردند تشکر می نماید.

۸. سپس یک روحانی برای میهمانان سخنرانی می کند. این سخنرانی معمولا با نقل پک پذیرایی ترحیم مشهد روایاتی درباره زندگی و مرگ و همچنین روز قیامت و بایستگی توجه به آخرت همدم می باشد.

۹. با پایان یافتن سخنرانی نوبت به یک مداح می رسد. مداح با قرائت روضه هایی همانند مدیحه رخداد کربلا به بازماندگان تسلی خیال میدهد و برای درگذشته طلب بخشش و مغفرت می نماید. در انتهای مجلس سخنران از طرف خانواده متوفی از همه عده ای که در مسجد حضور یافته اند و فاتحه خوانده اند، قدردانی می کند.

۱۰. بعد از پایان مجلس ختم، شماری از قوم و آشنایان، خانواده مرحوم یا مرحومه را تا منزل مشایعت کرده و یا یاور با مردان، برای گشودن دکان بسته آنها راهی می شوند.

نکات کلیدی تشریفات مجلس ختم
برای برگزاری عالی مجلس ختم، رعایت چندین نکته مهم درباره آداب مجلس ختم از سوی صاحبان عزا و یا عده ای که مسئول برگزاری مراسم هستند، لازم به حیث می رسد.

آداب مجلس ختم
۱. انتخاب مسجد: تا پیش از مراسم خاک سپاری باید مسجدی که قرار هست مجلس ختم در آن برگزار گردد تعیین گردد و پروسه هماهنگی با مسئولان مسجد صورت گیرد تا اطلاع رسانی به میهمانان به موقع ایفا خواهد شد. همچنین در گزینش مسجد می بایست محل و امکانات آن در نظر گرفته گردد. سفارش می شود مسجد که می‌خواهید در نظر بگیرید در محدوده طرح ترافیک قرار نداشته باشد، جای پارک مناسبی داشته باشد، به شمار صندلی ها، امکانات و وسعت آن نیز دقت گردد.

۲. سالن پذیرایی: در‌حالتی که پس از مراسم ختم می خواهید با نهار یا شام از میهمانان خود پذیرایی کنید، بهتر است سالن پذیرایی در حوالی مسجد باشد تا زحمت میهمانان برای رفت و آمد کمتر باشد.

۳. تنظیم وسایل ضروری: تهیه شماری از وسایل مثل ظروف یک بار مصر