مجله خبری تشریفات

ستونهای شبستان مسجد تاریخانه یا این که دست پک پذیرایی ترحیم مشهد کم ستونهای دهانه میانی، تزیینات گچبری دارا هستند (همچون ستونهای مسجد جامع نایین) ؛ چنان که در زمان عملیات تاسیس شبکه دفع رطوبت در پشت دیوار شبستان مسجد قطعات گچبریهایی یافت شد.
به دور تا بدور چـهـار در بـزرگ ورودی صـحـن بـه عـرض ۳/۶۰ سانتیمتر آیاتی از صحبت الله مجید، به صورت هلالی و به خط ثلث، بر روی کاشی سنتی خشتی سپید رنگ با مورد لاجوردی نقش بسته میباشد.
اسم « خرد کرامتی » که گـویـا مصـارف معماری این نصیب را پرداخته در وردی صحن به چشم میخورد.
در جنوب غربی ایـن بـخش، محراب کاشی کاری مسجد جای‌دارد، که به مدل کاشی کاری محراب مسجد سید اصفهان ایجاد شده است.
به دور تا به دور محراب، با کاشی معرق زینت گردیده و آیه ۳۵ سوره نوروروشنایی، به خط ثلث وبا رنگ سپید بـر زمیـنه لاجوردی نگاشته گردیده‌است. امروزه نماز آدینه دامغان درین صحن اجرا مي شود.
منـاره شـامـل دو كـتـبـه بـه خـط کوفی میباشد که او‌لین در طول حدود ۱۰ متری قراردارد ، و با خشت تزیین گردیده‌است و ۳۵ سوره را دربر گـرفـتـه میباشد.
کتیبه دیگری در طول تقريباً ۲۹ متری واقع میباشد.
مسجد و مناره چهل ردیف (تاریخانه) با طرح های آجرکاری تزیین گردیده، که شایسته ترین و شاید جداگانه ترین مثال گره سازی دربناست و شایسته ترین بخش آن «گره سازی چهارمقسم» میباشد که در بخشهای فوقانی مناره مشاهده می شود.
غیر از مناره، سردر ورودی مسجد تاریخانه واقع میباشد که بی آلایش و بی تزیین میباشد. تا دو سه سال پیش، در سمت راست سردر ورودی، سنگ لوحی از فرامـن سلطان طـهـماسـب صفوی قرار داشت.

یکی بعد ها معماری آرامگاه در کشور ایران، ساخت پک پذیرایی ترحیم مشهد رابطه میان دنیا دنیوی و معنوی میباشد و می‌تواند مفاهیم رمزی و نمادین داشته باشد.
تنوع در صورت و ساختار بناهای آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران به سیرتکامل ایست که نمیتوان آن‌ها‌را همانند مساجد در گروههای معین مدل شناسی و تیم بندی کرد
معماری چهارتاقی تحت عنوان اساس معماری اهل ایران، نقش بسزایی در بقعه سازی بعداز اسلام از خویش به مکان نهاده میباشد. این سرمشق در تک تک عصر ساسانی، یکی‌از مهم ترین الگوهای معماری مذهبی بوده و ناگهان بعداز اسلام، برای مدتی، حضورش در معماری جمهوری اسلامی ایران کمرنگ شد.
از راههای دوباره ظهور آن در معماری کشور ایران، با نزدیکترین نوع فعالیت کرد، به معماری ماقبل از اسلام خویش، یعنی معماری مذهبی در قامت بقعه سازی بود. آرامگاه مشهور امیر اسماعیل سامانی با پلانی مربعی و گنبدی بر محل تقاطع محورهای سازه، شاهدی بر این مدعی میباشد. آنچه درباره‌ی هیبت شکلی بقاع ها، مورد قبول اکثریت دانشمندان میباشد، تقسیم بندی مقابر به دو مجموعه برجی صورت و چهارگوش گنبددار میباشد.
در اوایل عصر اسلامی فرآیند تکوین گروه های آرامگاه های کشور ایران در طی روزگار اسلامی یکنواخت نبوده و طی عصر های متفاوت دارنده فراز و نشیب های فراوان بوده میباشد.
با دقت به اثرها برجای باقی مانده از اولِ روزگار اسلامی تا پیش از عصر سلجوقی ردپایی از این موسسه بناها چشم نمی‌شود ولی سنت ایجاد کرد آرامگاه در کشور‌ایران به دو شکل مربعی صورت گنبد دار و برجی صورت منفرد از رویش خاصی منتفع بوده میباشد.
از شاخص ترین مثال های نوع مربعی صورت می شود به آرامگاه پر اسم و رسم امیر اسماعیل سامانی در شهر بخارا که وابسته به زمان سامانی و بقعه ارسلان جاذب در سنگ بست مشهد که وابسته به عصر غزنوی میباشد اشاره نمود.

ورودی مسجد عتیق شیراز، شش دروازه دارااست پک پذیرایی ترحیم مشهد دو دروازه در شرق، دو دروازه در غرب، یک کدام از در جنوب و یکی‌از در شمال.
مهم‌ترین ورودی در شمال قراردارد که به خیال بیان اسم دوازده امام شیعه (ع) روی چهار کاشی آن، دوازده امامی نامیده میشود.
دیگر خصوصیت این ورودی، مقرنس باشکوه و کتیبه بر روی کاشی های معرق در پایین پیش تاق آن میباشد.
در پس ورودی مسجد عتیق، یک هشتی با سقف زیبای تویزه داری، که با گل اخرایی رنگ تروتمیز گردیده‌است.
بعداز ورودی صحن مرکزی مسجد جای‌دارد پیرامون این صحن بناهای مسجد قرار گرفته اند.
صحن مسجد عتیق شیراز، دارنده سه آبگینه خرد میباشد که آبگینه مرکزی، هشت گوش و دو آبگینه دیگر، دوازده ضلعی می‌باشند.حضور آب درین آبگینه ها، موجب ساخت‌و‌ساز غنای حسی مناسب، و منعکس شدن عنصرها و بناها در آن گردیده است.
همینطور مسجد جامع عتیق دارنده سه حیاط میباشد؛ تراس شمالی که دارای اسم و رسم به «طاق مروارید» میباشد با مقرنس آجری تزئین گردیده و دو مناره کوتاه در بالای آن قرار دارا هستند.
در حاشیه بالایی طاق، کتیبه ای نصب گردیده که آیاتی از قرآن مجید روی آن درج شد‌ه‌است.
در سمت شرقی حیاط شمالی یک شبستان نو ساز جای دارد که سقف آن بر ستونهای باریک قرار گرفته و با کاشی کاری های خوشگل تزئین شد‌ه‌است.
در جلوی ضلع شمالی این شبستان، ایوان والا مشرفی به یک محراب سنگی وجود دارااست.
قسمت غربی مسجد رواقی دارااست که با یک راهروی بلند به دروازه ورودی و بازار همسایه پیوند میخورد و تداعی کننده ی ابهام و رمزوراز می‌باشد.
صحن های فراخ، تراس گشوده و عظیم از خصوصیت های این شاخص میباشد. از سوی دیگر با مداقه به شاخص آسانی، به طور کامل معلوم میباشد که جای و یا این که به عبارتی مسجد، فضای گوشه و کنار را گرد خویش متمرکز ساخته میباشد.

منار مسجد جامع سمنان داراي دو كتيبه پک پذیرایی ترحیم مشهد بسيار اصلی به خط كوفي معقد يا برگدار (گره دار) میباشد.
در هر دو كتيبه كه يكي شامل آيات قرآن و يكي حاوي اسم باني سازه میباشد. كتيبه فوقاني كه با فاصلة يك نوار تزئيني در گلويي منار قراردارد آيه 32 سوره فصلت (سجده) را به تفصیل ذيل در خویش جاي داده میباشد
كتيبه زيرين كه با اندكي مسافت از محاذي بام مسجد جای دارد. داراي متني به تفصیل ذيل میباشد: “بسم الله فرمان ببناء هذه المناره الامير الجليل السيدا ابو حرب بختيار بن محمد مولي اميرالمؤمنين” چنين به حیث مي برسد كه كتيبه ها فارغ از طرح قبلي بر روي منار تشکیل شده و به همين جهت به دليل كمي جا دو كلمه از پایان آيه را جا انداخته اند.
تزئينات آجري
كار موفقیت خشت و نقش آن در تزئينات پيكر خارجي مسجد جامع سمنان را به وضوح مي اقتدار در منار مسجد مشاهده كرد. اين منار همچون منارهاي قرن پنجم و ششم هجري بخصوص در بخشها خراسان و قومس و اصفهان داراي بخشهاي مختلف با تزئينات متعدد مي باشد

نقوش هندسي، زيگزاگها و صليبها با ريزه كاري هاي دیدنی و چشمگير با پس و پيش گذاشتن آجرها القاء گردیده‌است كه از نگاه زيبايي در نهايت اعتبار میباشد و تناسبي كه بين اين بخش ها از لحاظ تزئينات و ارتفاع آن‌ها در لحاظ گرفته گردیده حاكي از آشنايي كامل هنرمندان به اصول مرتبط با تعیین بعد ها متناسب میباشد و همين سلیقه و اعتنا میباشد كه منار مسجد جامع سمنان را بصورت بكي از زيباترين اثر ها معماري قرن پنجم در آورده میباشد. نماي نصیب تحتاني منار تا طول 7 متري در زير بناي همسایه نهفته میباشد و از نماي خارجي و تزئينات آن چيزي به دیده نمي خورد.

مکتب مروی در واقع از دو مکتب خرد پک پذیرایی ترحیم مشهد و گرانقدر ساخته شده میباشد. مکتب خرد در ضلع جنوب غربی مکتب بلندمرتبه جای‌دارد و مقداری پیشین‌خیس از مکتب تبارک سازه شد
این سازه با طرح چهار ایوانی و در یک طبقه ایجاد شده است
صحن مسجد مکتب مروی دارنده ارتفاع شمالی میباشد و دربرگیرنده حجره ها و سه معلم(منزلت درس) ویک کتابخانه مشتمل به مهمات کتاب ها قدیمه میباشد و یکسری باغچه مشجر و آبگینه والا میباشد.
در نزدیکی این صحن خلال چهار تراس، حجره های زیادی با ایوانی در جلو وصندوق منزل ای در عقب، شبستان مسجد گرانقدر در ضلع جنوبی و معلم مستطیلی شکلی در جانب شمالی(مسجد زمستانی)، کتابخانه و ایوان های خلوت و همینطور فضاهای دیگری قرار گرفته میباشد
اطاقهای این مکتب ظرفیت اقامت و علم آموزی ۲۰۰ نفر دانش آموز شب خواب را دارااست.
این مسجد مکتب یک تراس وســیع داراست و دو ایوان خرد و شبستانی تعالی در جناح جنوبی آن قرار گرفته که یک رویکرد دسترسی آن از دالان ورودی میباشد.
حدود ســی حجره در نزدیکی صحن وجود دارااست و چهار حیاط در وســط هر مورد از جناح های سازه ســاخته شد‌ه‌است.
اکثر حجره های مسجد مکتب مروی گران قدر میباشند و هرکدام دارنده یک فضای اساسی با یک تراس و صندوق منزل میباشد
مسجد و مکتب در کنار هم با کاربریهای منقطع و ورودی مشترک میباشد
ورود از روش یک هشتی به مسجـد و مـدرسه به طور مجــزا امکانپذیر میباشد.

در شیوه ایجاد کرد آن‌ها، معمولا در حیطه پک پذیرایی ترحیم مشهد جابجایی مکعب اساس به قاعدة مدور سقف ، حجمی با قاعده هشت ضلعی پیدا میکنند. اصراری که معماران سابق در اثبات نگاه داشتن صورت مربع محور و دایره گنبد در بخش اعظمی از بناها داشته اند و تلاشهای فراوانی که در تبدیل این دو به یکدیگر جاری ساختن داده اند و اهمیتی که درین نصیب گنبدخانه ، حوزه‌ تبدیل مربع مبنا به دایره، حس می‌شود بعضی از پژوهشگران را بر آن داشته که برای این تبدیل اهمیتی نمادین قایل شوند.

اینان در ثابت حیث خویش متن ها دیرین را به کمک گرفته اند ؛ چرا‌که از برخی از این متن ها می اقتدار سود گرفت که دایره ، افضل انواع ، تمثیل آسمانها و افلای و همین طور کمال و بساطت و ازلیت و ابدیت آن‌ها و راز زیبایی بلندتر میباشد ؛ و مربع تشان زمین و دانا کون و خرابی راز موادتشکیل دهنده اربعه و تمثیل دنیای خاکی و چرک الود و از هیمن جا سر تبدیل مربع به دایره معنایی عمیق مییابد.

این تبدیل در حقیقیت راز دگرگونی و تبارک تلقی گشته میباشد ؛ عروجی از دنیای خاک به افلای و از ملک به ملکوت از آنچه فانی و بدون نور و تغییرپذیر میباشد به آنچه باقی و اثبات و بدور از تحول و پر‌نور و رخشنده میباشد.

در داخل هر هشتی یک یا این که پک پذیرایی ترحیم مشهد تعدادی روش وجود دارااست. یک شیوه به بالا منزل می رود و از روش منش پله و راهروها به اتاق های گوشوار و مهتایی می‌رسد. ضمن هشتی داخلی در فضای ورودی منزل ها ، در برخی موردها دو یا این که یک‌سری منزل دارنده یک هشتی مشترک بیرونی بوده اند که فضای دسترسی را از فضای غیروابسته و متمایز می نموده است. این هشتی از نظر کاربردی نسبتاً همچون یک پیش خان بود ، بعضا از این سیرتکامل هشتی های بیرونی در کنار معبر دارنده یک در ورودی بودند که هنگام شب بسته می‌شد.

پوشش هشتی در معماری منزل اهل ایران
پوشش گنبدی هشتی منزل سابق اهل ایران گاه به زیبایی با کاربندی آجری و یا این که گچی تزئین می گردیده پوشش های هشتی بسیار متنوع و معمولا یا این که کاریندی های بسیار زیبایی پوشیده گردیده‌است. هشتی بیشتر منزل ها دارنده طول نادر و متناسب با گوشه و کنار میباشد البته هشتی بناهای بلندمرتبه و کلان، مرتفع و مزین به کاشی سنتی، کاربندی و یا این که بقیه تزئینات می باشند. پس از ورود به ساختمان به انگیزه شدید بودن نوروروشنایی در خارج بایستی روشنایی شکسته خواهد شد، تا درون ساختمان موقعیت نامطلوبی از لحاظ وارد شونده نداشته باشد.

معماری منزل داروغه مشهد خصوصیت پک پذیرایی ترحیم مشهد های اختصاصی خویش را داراست. ازجمله مختصات و ویزگی های دیدنی این بنای تاریخی این میباشد که‌این منزل به ‌تیتر او‌لین‌ها در مشهد شناخته‌ گردیده است. ازجمله‌ی این قسمت‌ها می‌قدرت به اول شومینه‌ی مشهد و اولیه خزینه محرمانه مشهد اشاره نمود، درصورتی‌که در آن سال‌ها خزینه مخصوص ابداً معنایی نداشت و کلیه‌ی عموم در گرمابه همگانی شهر شغل های نظافتی خویش را اجرا می‌اعطا کرد.

ایجاد کرد نانوایی و سرداب مخصوص در نصیب خدماتی این منزل تاریخی برای مثال خصوصیت های خاص منزل داروغه مشهد به‌حساب می‌آید. نکته مهم درخصوص این منزل تاریخی استعمال از نیروی آب ، باد ، آفتاب و … جهت هواخواهی نیاز های تمایل و سرمایش یک منزل مسکونی متناسب با اقلیم مشهد میباشد. حیاط های منزل داروغه از سایر جذابیت های این بنای تاریخی به‌حساب می‌آید

در نصیب غربی حیاط ردیف داری به چشم می‌خورد که بر پیشانی آن تزییناتی با کاشی های هشت ضلعی و بیضی صورت مزین به عبارت” بسم الله الرحمن الرحیم” و ” محمد (ص) شمع گردآوری آفرینش”را نقش کرده اند. تراس ضلع شمالی تراس که بر چهار ردیف که تا زمین امتداد یافته اند پایدار میباشد ردیف هایی با تزیینات آجرکاری به طور متقارن و رو در رو در جلوی تراس قرار گرفته اند و با پله ای دو طرفه با نرده هایی دقیق به ایوان شیوه پیدا می نمایند.

معماری خوارزمشاهیان در تاریخ پک پذیرایی ترحیم مشهد معماری جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی به ویژه در هنر تزیین ابنیه در معماری این دیار با اعتنا به پیشین پربار فرهنگ وتمدن و هنر کشور‌ایران زمین داراست.

هنر معماری خوارزمشاهیان خلال زیبایی ظاهری از ازرشهای والاتری نیز برخوردار‌است و ذهن کاوشگر را پیش از نمود ظاهری، به معنایی درونی رهنمون می سازد درین عصر ابنیه و مساجد بخش اعظمی به ویژه در خراسان بلندمرتبه برپا شد.

اینگونه به لحاظ میرسد که در معماری خوارزمشاهیان در برپایی مساجد شتاب و شتابی وجود داشته و این شاید در راستای ثابت ادعای سلاطین خوارزمشاهی مبنی به سلطانی فقیه اسلام بوده میباشد. حضور بارز آرایه ها و موادتشکیل دهنده دکوری زیرا خط نگاره ها و نقوش اسلیمی ماهیت فرعی هنر اسلامی در معماری سلجوقیان را تشکیل میدهند.

بارزترین جنبه ی معماری مدارس تاریخی پک پذیرایی ترحیم مشهد این عصر تقارن فوق العاده و سازمان خردمندانه آن میباشد که‌این دو خصوصیت بیشتراز هر چیز مدرسه ها تاریخی این عصر را از عصر ی قبل از آن متمایز می سازد.
در پلان مدرسه ها تاریخی این عصر ، نوع چهار ایوانی موفق بود و در مقیاسی بلندمرتبه خیس از آن چه در سایر ی مرز و بوم های اسلامی اشاعه داشت ساخته شد. مکتب ی غیاثیه خرگرد الگویی میباشد که نماد میدهد به چه شکل عملکردهای متفاوت در مدرسه ها کهن این روزگار میتوانند با یکدیگر تلفیق شوند
درین زمان تأکید نو بر مقیاس به معنای تأکیدی بر اساس با آن بر نماهای فرنگی بود برای مثال از مناره ها جهت معلوم کردن کناره ها استعمال میشد.
همینطور در یک خط قرار دادن ورودی درگاه با قبله، پیشرفت ی محوری یک دست را ضمانت می‌کرد.
پیرایش متقارن و منطقی حجره های طلاب از سایر خصوصیت های شاخص مدرسه ها این زمان بود.
مدرسه های تاریخی تعالی در عصر ی تیموری معمولاً در شهرهای مهم متمرکز گردیده بودند